In Nederland zijn we al een aantal jaar bezig met het stoppen van aardgas gebruik. Aardgas is een gas uit de aarde, dat we gebruiken als fossiele brandstof. Bijvoorbeeld om ons huis te verwarmen. Het is echter ook een “oprakende” grondstof. In de zoektocht naar een nieuwe (duurzame) manier van verwarmen, komt regelmatig de warmtepomp voorbij. Een veelbelovende warmtebron die in de toekomst de vertrouwde cv-ketel moet vervangen. Het doet alles wat je cv-ketel ook doet: het huis verwarmen én warm water leveren. Maar even simpel, wat is een warmtepomp precies en hoe werkt het?
Ook leuk: “11x creatief met planten in huis (een donkere woonkamer opfrissen met kamerplanten)“
Inhoud
Wat is een warmtepomp?
Een warmtepomp is een verwarmingsapparaat – ongeveer zo groot als een hoge koelkast – dat werkt op elektriciteit. De warmtepomp maakt gebruikt van natuurlijke bronnen (zoals lucht, water of aardwarmte), en zet dit om tot bruikbare warmte voor in je huis. Deze onuitputtelijke bronnen maken de warmtepomp een duurzaam alternatief voor de gasgestookte ketel. De CO2-uitstoot daalt tot wel 30-45 procent. Er bestaan ook warmtepompen die op gas werken. Maar deze worden in Nederland nauwelijks aangeboden. Een warmtepomp kan binnen en/of buiten geplaatst worden.
De warmtepomp maakt gebruik van natuurlijke (duurzame) bronnen zoals:
- Buitenlucht
- ventilatielucht
- grondwater
- Aardwarmte
Hoe werkt een warmtepomp?
Een warmtepomp haalt warmte uit de directe omgeving (uit lucht, water en bodem) en brengt dit naar de bron van de warmtepomp. Hier wordt de warmte versterkt, en overgedragen via een warmtewisselaar, naar het verwarmingscircuit van je huis (radiator, vloerverwarming).
Lees ook: “Kunstzinnige inspiratie voor mooie radiator verwarming in huis”
Simpel gezegd, werkt de waterpomp via deze stappen:
- Een koudemiddel (lucht, grondwater of aardwarmte) stroomt langs leidingen langs de warmtebron.
- Het koudemiddel verdampt en gaat langs een compressor waardoor de temperatuur stijgt.
- De warmte wordt gebruikt om cv-water en/of tapwater te verwarmen.
- Na de warmte afgifte, stroomt het koudemiddel door een expansieventiel en wordt het weer vloeibaar.
- Het middel stroomt door naar de warmtebron.
Je huis is alleen geschikt voor een volledige warmtepomp als het goed tot zeer goed is geïsoleerd. Dat wil zeggen: je hebt goede dak- en vloerisolatie, een gevulde spouwmuur en HR++ glas.
Verschil tussen een solo warmtepomp (verwarming), warmtepompboiler (warm drink- en douchewater) & een combiwarmtepomp
Solo warmtepomp (verwarming)
Standaard levert een warmtepomp alleen warm water voor het cv-systeem (naar de radiatoren of vloerverwarming). Het warme tapwater moet dan komen van een HR-ketel, een warmtepompboiler of een zonneboiler.
Warmtepompboiler (warm drink- en douchewater)
Een warmtepompboiler is verwarmingsapparaat dat zorgt voor warm tapwater om bijvoorbeeld mee te douchen of in de keuken te gebruiken.
Een warmtepompboiler kan naast een solo warmtepomp of een HR-ketel werken. De ketel of solo warmtepomp die het cv-water verwarmt en de warmtepompboiler het tapwater.
Je moet wel genoeg ruimte hebben om twee binnenunits en buitenunits kwijt te kunnen.
Combi warmtepomp
Bij een combi warmtepomp zit de solo (cv-water) en warmtepompboiler (tapwater) in één apparaat.
Alhoewel je één groot apparaat kwijt moet, heb je niet twee aparte apparaten nodig wat ook extra ruimte kost.
Verschillende typen warmtepompen
Er zijn soorten warmtepompen die werken met een buiten- en binnenunit en je hebt warmtepompen die alleen een binnenunit of buitenunit (monoblock) hebben. Dit zijn de meest gangbare warmtepompen:
Lucht/water warmtepomp
Een lucht/water warmtepomp is de meest gekozen warmtepomp. De prijs ligt tussen de €6.000 en €9.000, inclusief installatie. Bij een standaard lucht/water warmtepomp, ook wel split lucht/water warmtepomp genoemd heb je een buitenunit en binnenunit. De buitenunit wordt dan gebruikt om de buitenlucht aan te trekken.
Hybride warmtepomp
Een hybride warmtepomp is een warmtepomp die samenwerkt met een HR-ketel. Bij een hybride systeem wordt alleen de HR-ketel aangesproken om de warmte te leveren als de warmtepomp het niet trekt. Meestal bij extreme kou.
Vaak wordt de HR-ketel ook gebruikt om tapwater te leveren. Dan wordt de warmtepomp deel gebruikt als warmtebron voor het verwarmde cv-water.
Het voordeel van een hybride warmtepomp is de relatief lage aanschafkosten. Voor een geïnstalleerde hybride warmtepomp betaal je gemiddeld €4.750. Een ander voordeel is dat huis minder goed geïsoleerd hoeft te zijn, zoals bij een standaard lucht/water warmtepomp of aardwarmtepomp wel moet.
De meeste hybride warmtepompen zijn ook lucht/water warmtepompen. Maar er zijn ook hybride ventilatielucht/water warmtepompen. Hieronder lees je daar meer over.
Ventilatielucht/water warmtepomp
Een ventilatielucht warmtepomp hergebruikt warme lucht uit huis en gebruikt dit om cv-water en eventueel het tapwater op te verwarmen.
Een ventilatielucht/water warmtepomp heb je ook in hybride vorm. Zo kan er bij te weinig opbrengst de cv-ketel of andere warmtebron bijspringen.
Aardwarmtepomp
Een aardwarmtepomp – ook wel grondwater warmtepomp genoemd – gebruikt de aardwarmte als warmtebron.
In een diepe put van soms wel 120 meter diep of grote leidingsysteem een paar meter onder de oppervlakte wordt er warmte afgegeven aan het koudemiddel. Een aardwarmtepomp is één van de meest energiezuinige warmtepompsystemen.
De kosten zijn gemiddeld wel hoger dan bijvoorbeeld de populaire lucht/water warmtepomp. Een aardwarmtepomp kost al gauw meer dan €12.000. Maar het bespaart daarentegen wel meer energie dan een lucht/water warmtepomp.
Water/water warmtepomp
Dit warmtepompsysteem werkt met water als warmtebron. Water/water warmtepompen worden weinig ingezet.
Het is lastig om te installeren in een bestaand huis en de installatiekosten zijn ruim €17.000. Het is daarentegen wel de meest energiezuinige warmtepomp.
Lucht/water monoblock
Bij de monoblock bestaat de warmtepomp uit één type unit. Dit kan een binnenunit of een buitenunit zijn. Bij een lucht/water monoblock wordt de buitenlucht omgezet in warm cv-water.
Lucht/lucht warmtepomp
Een lucht/lucht warmtepomp is beter bekend onder de naam airconditioner. Deze lucht/lucht warmtepomp kan zowel koelen als verwarmen. Het zet bij een buitenlucht om in warme of koude lucht in huis.
Een lucht/lucht warmtepomp zorgt voor koele of warme lucht en kan dus niet zorgen voor warm tapwater of cv-water. Een lucht/lucht warmtepomp is daarom in Nederland vaak een bron naast de centrale verwarming en wordt vooral als koeler gebruikt.
Warmtepomp op vloerverwarming en radiatoren
Je kunt de meeste warmtepompen gebruiken om watergedragen vloerverwarming en sommige radiatoren te voorzien van warm cv-water.
Een warmtepomp is een laagtemperatuur verwarming. Dit houdt in dat het cv-water opwarmt tot een temperatuur van maximaal 55 graden. Bij een normale HR-ketel wordt er een temperatuur gebruikt van 80 graden.
Wordt het dan niet te koud in huis met een warmtepomp? Nee, een aanvoertemperatuur van bijvoorbeeld 30 graden is voldoende om een redelijk geïsoleerd huis te verwarmen tot ongeveer 20 graden.
Watergedragen vloerverwarming is ook een laagtemperatuursysteem. Daarom is een warmtepomp met water vloerverwarming de beste match. Daarnaast heb je laagtemperatuur radiatoren die ook met een warmtepomp kunnen samenwerken.
Voor traditionele radiatoren die normaal alleen met een hoge temperatuur verwarmingsbron (cv-ketel) werken zijn er wel aanpassingen mogelijk. Met radiatorventilatoren kan de warmteafgifte van de traditionele radiatoren worden verbeterd.
Hoe zit het met subsidie?
Op de meeste systemen, behalve de lucht/lucht zit subsidie. Ongeveer 20% van de aanschafkosten kun je aan subsidie ontvangen via de ISDE regeling.
Waarom is een warmtepomp duurzaam?
Een warmtepomp is een duurzaam systeem, omdat het meer energie opwekt dan het verbruikt. Deze verhouding van verbruik en opbrengst wordt uitgedrukt in COP en SCOP.
COP
COP staat voor Coefficient of Performance. Een warmtepomp kan bijvoorbeeld een COP van 4 hebben. Hierbij geldt dat de warmtepomp 1 deel energie (elektriciteit) nodig heeft om 4 delen energie (warmte) te leveren.
De COP van een HR-ketel op gas ligt rond de 1. Dit betekent dat het 100% aan gas wordt omgezet in 100% aan warmte. Bij een warmtepomp is dit dus gemiddeld 400%. De gemiddelde COP van de meeste warmtepompen is 3.
In de winter is de COP van een warmtepomp gemiddeld lager en in de zomer hoger. Daarom is het ook interessant om naar de SCOP te kijken.
SCOP
De SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) is een gemiddelde van de COP over een jaar gemeten. De COP kan door het jaar heen schommelen, dus vandaar een jaarlijks gemiddelde voor een realistischer beeld.
In de zomer kan de COP van een warmtepomp stijgen tot 4,5 en in de winter dalen tot COP 2.
Waarop kun je warmtepomp vergelijken?
Je kunt een warmtepomp op verschillende manieren vergelijken.
1. Vergelijk warmtepompen op prijs
Hieronder zie je de gemiddelde kosten van de verschillende warmtepomp typen. Deze kosten zijn inclusief btw, installatie en de prijs voor de warmtepomp. Door de laagste instapprijs en de mogelijkheid bij bestaande huizen is de hybride warmtepomp veruit het populairst.
Tip: check of er in jouw woonwijk plannen zijn voor een duurzaam warmtenet? In dat geval kan het zonde zijn om nu een warmtepomp aan te schaffen.
Gemiddelde kosten verschillende warmtepompen
- Hybride warmtepomp €4.750
- All electric lucht/water warmtepomp €7.500
- Monobloc lucht/water warmtepomp €5.500
- Monobloc lucht/lucht
- Aardwarmtepomp €14.500
- Water/water warmtepomp €17.750
2. Vergelijk warmtepompen op installatiemogelijkheden
De ruimte in huis en buitenshuis hebben ook invloed op de keuze.
Geen buitenruimte? Als je geen ruimte hebt om een buitenunit te plaatsen, kun je kiezen voor een binnen monoblock warmtepomp. Je kunt ook kiezen voor de ventilatielucht warmtepomp, de lucht/water of lucht/lucht warmtepomp.
Mogelijkheden ondergronds: Voor de meeste bestaande huizen is een water/water of aardwarmtepomp niet geschikt. Voor deze type warmtepompen moeten namelijk putten geslagen of gaten geboord worden, wat in een bestaande woning of tuin vaak niet realiseerbaar is.
Bij bestaande woningen zijn een binnen/buiten monoblock, ventilatielucht of een standaard lucht/water warmtepomp wel geschikt.
Heb je te weinig ruimte in huis? Dan kan het moeilijk zijn om een warmtepomp te plaatsen. Eventueel behoort een hybride warmtepomp tot de mogelijkheden.
Ook leuk: “Zonnepanelen op je dak? 5 diverse ervaringen van zonnepaneel gebruikers zelf! (interviews)“
Hopelijk heb je met de bovenstaande info een beter beeld gekregen van de warmtepomp.
Gastartikel door Kees / Afbeeldingen: Pixabay
