Soorten duurzame rietjes op een rij; wat zijn de verschillen en welke is het best?

Met plastic minderen zijn steeds meer mensen bezig. En bedrijven heerlijk innovatief met de meest kleine producten. Neem plastic rietjes. Een veelgebruikt dingetje, voor eenmalig gebruik. Zonde! Gelukkig zijn er inmiddels een hoop milieuvriendelijke alternatieven. Welke soorten duurzame rietjes bestaan er allemaal en wat zijn de verschillen?

Lees ook: “10x tips voor minder plastic gebruiken en leuke alternatieven!“

Het gebruik van een rietje

Wat is een rietje? Een rietje of strootje is een buisje om drinken mee op te zuigen. Rietjes zijn rond de 10–20 cm lang en hebben meestal een diameter van 3–10 mm. [1] Rietjes kunnen recht, krom, buigbaar en uitschuifbaar zijn.

Waarvoor gebruiken we rietjes?

• Om een drankje op te leuken
• In een Mason jar
• Voor kinderen
• Omdat je smoothie dan lekkerder drinkt
• Het beschermen van je lippenstift
• Tanden te beschermen bij cola bijvoorbeeld
• In de horeca; café, op het terras etc.
• Medisch bij een handicap (Parkinson, spasmen, verlamming etc.)
• Een pil doorslikken via een rietje

“Gewone rietjes” zijn niet zo duurzaam

Gewone rietjes worden meestal van polypropyleen [2] gemaakt, vermengd met kleurstoffen en weekmakers en ze breken niet biologisch af in het milieu. Ze zijn “disposable”, wegwerp ofwel voor eenmalig gebruik. Een schatting noemt dat er alleen al in Amerika, 500 miljoen rietjes per DAG worden gebruikt [3].

Plastic soep met een rietje

Het is een bekend filmpje geweest, de schildpad met het rietje in zijn neus ☹ heel zielig. Toch hebben rietjes maar een minimaal aandeel in de grote plastic soep, die in onze oceaan drijft. Desalniettemin: alle kleine beetje helpen. Vanuit overheden wordt er steeds meer plastic wegwerp verboden. En hopelijk inspireren duurzame alternatieven voor (klein) plastic, ook het “grote” werk.

Medische noodzaak voor een rietje

Om plastic rietjes overigens 100% te verbieden, daar ben ik vooralsnog tegen. Soms is een rietje medisch noodzakelijk voor zelfstandig en veilig drinken. Niet alle verschillende soorten duurzame rietjes volstaan blijkbaar [4]. De optie voor plastic rietjes moet dus blijven bestaan tot er een volwaardig alternatief is voor mensen met een handicap.

Verschillende soorten duurzame rietjes

De meest duurzame keuze is om gewoon geen rietje te gebruiken, maar soms is een rietje toch wel leuk of handig. In dat geval bestaan er alternatieven voor plastic rietjes, die bijvoorbeeld lang(er) mee gaan of van duurzaam materiaal gemaakt zijn.

Welke materialen duurzame rietjes bestaan er?

• Bamboe rietjes
• Biologisch afbreekbare rietjes
• Bio-plastic rietjes (PLA)
• Eetbare rietjes
• Glazen rietjes
• Papieren rietjes
• Pasta rietjes
• Rijst rietjes
• RVS rietjes (ijzer, metalen rietjes)
• Siliconen rietjes
• Stro rietjes / graan / tarwe

Hoe milieuvriendelijk zijn deze verschillende soorten duurzame rietjes?

Ten eerste kun je de duurzaamheid bepalen door hoe vaak je iets kunt hergebruiken. Papieren rietjes kun je net als plastic, maar 1x gebruiken. Siliconen en RVS duurzame rietjes gaan daarentegen juist weer heel erg lang mee. Daarnaast bekijk ik milieuvriendelijkheid op basis van het gebruikte materiaal en het productieproces. Ook kun je bijvoorbeeld letten op de gebruikte verpakking, waarin het rietje naar je toegestuurd wordt. Verder bekijk ik per type duurzame rietjes: de bijstoffen, prijs en soort afval (biologisch afbreekbaar of recyclebaar).

Je ziet vaak de marketingclaim BPA-vrij. In principe als je geen polycarbonaat of epoxyhars gebruikt, zit er geen bisfenol A (BPA) in. Voor weekmakers geldt: als je geen PVC gebruikt, heb je geen weekmakers nodig. [5]

• Hoe vaak kun je het duurzame rietje hergebruiken?
• Hoe milieuvriendelijk is het materiaal en/of productieproces?
• De verpakking, is deze ook duurzaam?
• Is er nog sprake van bepaalde bijstoffen, zoals een coating?
• Is het uiteindelijke afval biologisch afbreekbaar of recyclebaar?

Bamboe rietjes

Bamboe is eigenlijk een grassoort en groeit ten opzichte van bomen veel sneller. Ook groeit bamboe na de kap weer aan, waardoor er niet opnieuw aangeplant hoeft te worden. Ten opzichte van hout, is het dus zeker duurzamer. Een kanttekening is dat bamboe aan populariteit wint (bamboe meubels, servies, tandenborstels, en noem maar op) en dat er dan wel een keerzijde kan ontstaan, wanneer alles door bamboe wordt vervangen. Op ontbossing voor het maken van bamboe plantages zitten we dus niet te wachten. [6]

Sommige bamboe rietjes zijn precies bamboe stengels. De buitenkant is hard en de binnenkant zacht, poreus. Dit is iets minder goed schoon te maken, dan bamboe rietjes die bijvoorbeeld ook van de binnenkant gepolijst zijn. En ze gaan iets minder lang mee. Wanneer de bamboe rietjes bewerkt zijn let er dan op dat ze toch niet stiekem plastic of melamine als “vezel binder” bevatten, zeker niet bij gebruik bij hete drankjes. [7,8] En ja, daarvoor moet je soms mailen naar het bedrijf, omdat gebruikte ingrediënten meestal niet genoemd worden.

Hergebruik: vaker te gebruiken, maar niet oneindig. Niet erop bijten.
Materiaal: bamboe rietjes worden gemaakt van de dunne bamboe stengels. Vaak wordt er nog een lak gebruikt aan de buitenkant, ter voorkoming van splinters. Let er op dat deze voedselveilig (en eventueel plantaardig) is. Bamboe van FSC plantages is het meest milieuvriendelijk. De vorm is recht en sommige bamboe rietjes kunnen worden gepersonaliseerd door middel van graveren. Sommige worden bewerkt, sommigen niet.
Smaakbeïnvloeding: smaakloos te gebruiken bij warme en koude dranken. Let er wel op dat bij de beschrijving inderdaad staat dat het hitte bestendig is, als je het in warme dranken wilt gebruiken.
Schoonmaken: niet in vaatwasser, er zit meestal een borsteltje bij om schoon te maken.
Afval: bamboe is biologisch afbreekbaar, maar dat verschilt wel per bijstoffen/ingrediënten. Het is technisch mogelijk om bamboe te recyclen. Een andere optie is om de bamboe te verbranden in een biomassa centrale voor productie van groene elektriciteit.
Prijs: rond de 3-13 euro
Merken: BAMBAW, Humble Brush, Strawamboo, Zuperzozial, thebamboovement, Bamboe Straws, Bindy’s, Happy Straw, Bambooze, GreenPremium

Biologisch afbreekbare rietjes

Biologisch afbreekbaar betekent dat een product onder invloed van zonlicht, vocht of bacteriën afbreekt. Duurzaam in het kader van circulariteit. En populair als marketingterm. Maar belangrijke factoren bij de biologische afbreekbaarheid zijn: de afbraaktijd en afbraakmogelijkheid. Afbraaktijd: hoe lang doet een product erover om af te breken? Ter vergelijking, een plastic rietje doet er zomaar 200 jaar over om te worden afgebroken en dan nog blijven er plastic deeltjes achter. Afbraakmogelijkheid: op welke manier kan het worden afgebroken of gerecycled? [9]

Het Belgische bedrijf b4plastics heeft Biorix® rietjes ontwikkeld. Deze rietjes zijn op basis van suikerbieten en zijn speciaal gemaakt om snel te composteren.

Hergebruik: vaker te gebruiken
Materiaal: De rietjes zijn gemaakt van suikerbietderivaten en 40% fossiele grondstoffen. Ze worden geproduceerd in België en bevatten het FSC keurmerk.
Smaakbeïnvloeding: migratietesten en voedselcontactcertificering garanderen neutraliteit t.o.v. drankconsumptie.
Schoonmaken: afspoelen, niet in de vaatwasser.
Afval: biologisch afbreekbaar in 3-6 maanden op de composthoop.
Prijs: 100 stuks 7 euro

Bio-plastic rietjes (PLA)

Producten van bioplastic zijn gemaakt van hernieuwbare biomassa; zoals mais, tarwe, suikerriet of eetbare oliën (i.p.v. aardolie – wat niet hernieuwbaar is). OF het zijn plastics die door micro-organismen kunnen worden afgebroken (dus biologisch afbreekbaar). Er zitten echter nog wat haken en ogen aan. De afbraakmogelijkheden van bioplastic blijken nog niet zo makkelijk, want het recycelen ervan, dient alsnog via het restafval te gaan. [10,11,12].

Hergebruik: eenmalig
Materiaal: PLA staat voor Poly Lactic Acid. Dit materiaal wordt doorgaans gemaakt van de suikers en zetmeel uit maïs en bieten. De CO2 uitstoot is zo’n 75% minder, dan bij de productie van olieplastics. Het keurmerk EN-13432 geeft aan dat PLA gecertificeerd composteerbaar is, binnen 90 dagen in een industriële installatie. [13] PLA rietjes zijn er in verschillende kleuren, lengtes en dikte. Ook buigbaar.
Smaakbeïnvloeding: geen smaakbeïnvloeding. Alleen voor koud gebruik (tot 35 graden), maar er bestaan ook “thermo” PLA rietjes tot bijv. 95 graden.
Schoonmaken: n.v.t.
Afval: biologisch afbreekbaar en recyclebaar, maar dit staat wel ter discussie.
Prijs: bijvoorbeeld 70 euro voor 5000 stuks
Merken: #GEENPLASTIC, hellostraw, straightupstraws

Eetbare rietjes

Eetbare rietjes zijn meestal gemaakt van van suiker, stevia, gelatine of zetmeel. Ze bevatten soms ook kleur-, geur- en smaakstoffen. Na ongeveer een half uur lossen ze op. Sommige zijn qua smaak en textuur vergelijkbaar met de snoepketting van vroeger.

Hergebruik: nee
Materiaal: suiker, stevia, gelatine of zetmeel
Smaakbeïnvloeding: afhankelijk van de grondstoffen en de smaakstoffen, proeft het naar chocola, suiker, aardbei, gember, citroen etc. Alleen geschikt voor koude dranken.
Schoonmaken: n.v.t.
Afval: wel biologisch afbreekbaar dus. Zet zich om in calorietjes 😉
Prijs: bijv. 14 euro voor 40 stuks
Merken: Sorbos, Duurzame-rietjes

Glazen rietjes

Glazen rietjes zijn duurzamer dan plastic rietjes. Ze gaan lang mee en zijn recyclebaar. Glas is voor kinderen (mensen) die graag op rietjes bijten, minder geschikt 😉

Hergebruik: heel lang herbruikbaar (kan wel kapot gaan)
Materiaal: let op het type glas, hierin zit kwaliteitsverschil. Borosilicaat glas is één van de sterkste glassoorten ter wereld.
Smaakbeïnvloeding: geeft geen smaak af. Voor warm en koud mogelijk, check tot welke temperatuur het glas kan.
Schoonmaken: meestal in vaatwasser mogelijk, maak het schoon met een borstje of week in een sopje met baking soda.
Afval: recyclebaar
Prijs: bijvoorbeeld € 1,25 per rietje
Merken: Happy Straw, Doli

Papieren rietjes

Voor papieren of kartonnen rietjes worden bomen gekapt. Papieren rietjes kunnen niet worden hergebruikt. Sommige papieren rietjes worden snel week en papperig. De kwaliteit verschilt dus erg. Als disposable voor de horeca is het een dubieus alternatief voor plastic. Het FSC keurmerk geeft aan dat het bosbeheer verantwoord is. Andere keurmerken: International food and safety standards, EU Resolution AP (2002) en Regulation No 1935/2004, FDA food standards. Een voordeel zou kunnen zijn als de papieren rietjes gemaakt zouden zijn van gerecycled papier, en er dus geen nieuwe kap gebeurt.

Hergebruik: eenmalig
Materiaal: er bestaan veel soorten papieren rietjes zoals: kraft papieren rietjes, rechte rietjes, rietjes met een lepeltje eraan. Voor de rietjes wordt lijm en inkt gebruikt. Soms een coating. Let erop dat dit voedselveilig is. Deze specificaties worden veelal niet vermeld.
Smaakbeïnvloeding: afhankelijk van kwaliteit, niet zozeer de smaak maar wel het papperig worden. Een papieren rietje kan tot zo’n 70 graden, maar verschilt wellicht per merk.
Schoonmaken: n.v.t.
Afval: bij restafval
Prijs: bijv 1000 stuks 30 euro of 300 rietjes 13 euro
Merken: Kikkerland, FSC® papieren rietjes Natureko, SIER, PackagingDirect, Straight Up Straws, Hellostraw

Weetje: er bestaan zelfs rietjes van gras (30% uit verse vezels van gedroogd gras en tot 70% uit cellulose uit hout). Het energieverbruik is heel laag. Verder hebben ze een grasachtige geur en worden helaas wel snel papperig. Desalniettemin leuk bedacht.

Pasta rietjes

Rietjes van pasta bestaan ook. Ze blijven ongeveer 1 uur goed in een drankje en zijn biologisch afbreekbaar.

Hergebruik: eenmalig
Materiaal: gemaakt van tarwe en water. Ook glutenvrij is mogelijk.
Smaakbeïnvloeding: smaakloos
Schoonmaken: n.v.t.
Afval: biologisch afbreekbaar
Prijs: bijvoorbeeld 0,19 cent per rietje
Merken: Stroodles Pasta Straw, Tiger Concept, pastarietjes, GreenPremium

Rijst rietjes

Jawel, rijst rietjes bestaan ook. Ze werken ongeveer 2 uur in koude dranken en niet in warme dranken of koolzuurhoudende dranken. Kleurtjes zijn ook mogelijk, bijvoorbeeld groen (spinazie), paars (rode biet).

Hergebruik: eenmalig
Materiaal: gemaakt Rijstmeel en Tapioca zetmeel
Smaakbeïnvloeding: smaakloos en geurloos, maar in warm water lost het iets op en geeft het een rijstsmaak af.
Schoonmaken: n.v.t.
Afval: biologisch afbreekbaar in 100 dagen en in 7 dagen in de zee.
Prijs: bijvoorbeeld 85 stuks voor 9 euro
Merken: Bio Rizo

RVS rietjes (ijzer, metalen rietjes)

Met metalen of ijzeren rietjes, wordt eigenlijk RVS (roestvrij of roestvast staal) bedoeld. RVS is als middel voor de voedselindustrie veilig, omdat het geen schadelijke stoffen uitscheidt. Milieutechnisch is het ook duurzaam omdat het heel lang mee gaat. RVS 304 en RVS 316 worden het meest gebruikt. RVS is een legering: een kunstmatig mengsel van metaal met andere elementen zoals chroom en koolstof. Deze elementen zorgen ervoor dat het staal niet roest (oxideert). Om van roestvast staal te kunnen spreken, is minimaal 11 tot 12% chroom en maximaal 1,2% koolstof nodig. [14]

“Roest is aantasting van metaal doordat het reageert op een combinatie van water en zuurstof. In het geval van ijzer ontstaat er dan ijzeroxide. Daarom wordt roesten ook vaak oxideren genoemd. Roest wordt doorgaans als negatief effect op metaal ervaren, omdat het de sterkte en het volume van metaal beïnvloed. Daarnaast ontstaat er door de verbinding met zuurstof een ongewenste verkleuring van het metaal.” [15]

Hergebruik: RVS gaat heel lang mee, bijna onverwoestbaar
Materiaal: RVS rietjes zijn in rechte vorm, gebogen vorm, dik, dun, met een mondstukje (van bijv. siliconen of ABS plastic) en zelfs opklapbaar te verkrijgen.
Smaakbeïnvloeding: hoogwaardig RVS zal geen smaak afgeven. De rietjes kunnen in koude en warme dranken, maar let op want RVS kan wel heet worden.
Schoonmaken: RVS rietjes zijn schoon te maken onder de kraan met heet water en een sopje, eventueel met borsteltje. Veel RVS rietjes kunnen ook in de vaatwasser.
Afval: RVS is goed recyclebaar.
Prijs: bijvoorbeeld 15 euro voor 12 stuks
Merken: Scopic, Klean Kanteen, Strawies, Greenado, Alheco

Grappig: ook opvouwbare rietjes of inklapbare rietjes zijn mogelijk. Voor duurzame zelfzorg in de horeca of bij het kampeergerei.

Siliconen rietjes

Siliconen zijn polymeren waarvan de keten gevormd wordt door silicium (kiezel – zand) – en zuurstof atomen. Veel duurzame producten zijn gemaakt van siliconen zoals bakvormen, menstruatiecup, veilige sextoys, fopspenen en prothesen. Het materiaal is bestand tegen – 40 tot en met +250 graden Celsius. Het is stroef, sterk, flexibel en kan tegen de meeste schoonmaakmiddelen. [16]

Siliconen rietjes zijn duurzaam, omdat deze erg lang mee gaan. Het recyclen van siliconen wordt nog niet echt gedaan in Nederland, maar is technisch wel mogelijk. Siliconen rietjes zijn vooral voor kinderen ideaal (t.o.v. glas of rvs bijvoorbeeld).

Hergebruik: veelvuldig
Materiaal: let erop dat het materiaal gemaakt is van 100% veilige (medisch) siliconen en niet gemengd is met bijvoorbeeld schadelijke stoffen. Als je de siliconen rietjes zou wringen en er ontstaan strepen dan is het een siliconenmix.
Smaakbeïnvloeding: geen
Schoonmaken: in een sopje, meeste siliconen rietjes kunnen in de vaatwasser
Afval: hopelijk in de toekomst beter recyclebaar
Prijs: bijvoorbeeld 10 euro voor 4 siliconen rietjes
Merken: Greenpaxx, Slurpy, Kooleco, Liewood, silicone straw

Stro rietjes / graan / tarwe

Stro rietjes zijn gemaakt van tarwe en zijn soms ook glutenvrij. Je kunt hierbij verder nog letten op GMO-vrij.

Hergebruik: vaker te gebruiken
Materiaal: stro rietjes worden bijvoorbeeld gemaakt van kortere graanstengels die bij de graanoogsten altijd overblijven. In deze graanstengels zitten geen gluten, deze zitten in de zaden van graan / planten. Let erop dat ze gewassen worden zonder chemische middelen en dat de stro rietjes GMO-vrij zijn. De vorm is gewoon recht.
Smaakbeïnvloeding: stro rietjes zijn geschikt voor warme en koude dranken. Als ze eventjes in het drankje staan worden ze iets flexibeler. In droge vorm breekt het stro rietje snel als je erop kauwt, maar in flexibele vorm niet zo snel. Ze zijn daarom iets minder geschikt voor jonge kinderen. De rietjes zijn vrij dun en daarom niet geschikt voor smoothies en yoghurt.
Schoonmaken: met de hand
Afval: biologisch afbreekbaar
Prijs: bijvoorbeeld 15 euro voor 500 stuks.
Merken: Strawz, ECO Wheat Straws, STRAW BY STRAW, kikkerland

Wat is het beste duurzame rietje?

RVS rietjes gaan het langst mee en zijn daarmee een duurzame keuze. Ook siliconen rietjes gaan lang mee en zijn voor kinderen prettig. In de horeca zijn qua eenmalig gebruik, biologisch afbreekbare rietjes zoals stro rietjes een milieuvriendelijke keuze.

Wat ik lastig vond bij dit onderzoek, is om de bij-stoffen te beoordelen. Meestal wordt er niks geschreven over bijvoorbeeld de coating, lijm of inktstoffen die worden gebruikt. Wederom bedrijven: kom op, transparantie!

Tot slot: bedrijven die zich bezig houden met een duurzaam productieproces dicht bij huis of die afnemen bij kleine en/of biologische boeren, krijgen nog een extra dikke veer in hun .. Of rietje 😉

Lees ook: “10x lekkere gezonde drankjes voor de kleine (en jou)“

Heb jij nog goede merken duurzame rietjes toe te voegen? Zet ze erbij in de reacties 🙂

Afbeeldingen: Pixabay en eigen. Sommige rietjes heb ik gesponsord gekregen voor uitproberen & foto’s. Laatste update: 9-3-2022 Bronnen: [1] https://nl.wikipedia.org/wiki/Rietje [2] https://nl.wikipedia.org/wiki/Polypropeen [3] https://www.strawlessocean.org/faq/ [4] https://www.oneworld.nl/lezen/opinie/stop-het-verbod-op-plastic-rietjes/ [5] https://www.trouw.nl/nieuws/een-bord-van-bamboe-is-niet-per-se-bio~bfc667af/ [6] https://www.verantwoordkiezen.nl/bamboe-welke-producten-maken-we-er-van-en-hoe-duurzaam-is-het-eigenlijk/ [7] https://blog.greenjump.nl/post/2019/03/22/Bamboe-servies-ecologisch-milieuvriendelijk-en-veilig.aspx [8] https://www.c2w.nl/nieuws/bamboebekers-gevaarlijk-en-niet-groen [9] https://www.sipster.nl/pages/biologisch-afbreekbare-rietjes [10] https://www.voordewereldvanmorgen.nl/artikelen/wat-zijn-bioplastics [11] https://www.greenpeace.org/nl/natuur/23226/5-mythes-rondom-bioplastic/ [12] https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/afval-scheiden/bioplastic/ [13] https://www.biofutura.com/nl/materialen/pla [14] https://nl.wikipedia.org/wiki/Roestvast_staal [15] https://www.tosec.nl/wiki/roest-metaal/ [16] 5 https://waarzitwatin.nl/stoffen/siliconen, https://www.greelane.com/nl/science-tech-math/wetenschap/what-is-silicone-4164214/