De kinkhoestvaccinatie in de zwangerschap (info, veiligheid & risico’s)

Sinds 2001 is de inentingsleeftijd tegen kinkhoest bij baby’s verlaagd naar 2 maanden oud. Maar inenten tegen kinkhoest kan tegenwoordig nog eerder. Sinds 2017 wordt nu ook de kinkhoestvaccinatie in de zwangerschap aangeboden. En in 2019 zal het een nieuwe standaard worden. Waar de meest “simpele” medicijnen zwangere vrouwen uitsluiten, omdat ze niet genoeg weten over de uitwerking bij het ongeboren kindje, is vaccinatie op grote schaal blijkbaar wel geoorloofd. Ik heb daarom ook veel vragen over dit onderwerp. Allereerst zet ik de informatie over kinkhoest op een rijtje. Daarna bekijken we hoe het zit met de kinkhoestvaccinatie in het algemeen. En vervolgens gaan we in op de kinkhoestvaccinatie in de zwangerschap. Het gaat immers niet om een kleurkeuze van de babykamer, maar je eigen gezondheid en die van je kleine spruit. (laatste update: 2019)

De hoofdreden van het vroeg starten met de kinkhoestvaccinatie, is gebaseerd op de hoop om het risico op kinkhoest bij baby’s te voorkomen.

Informatie over kinkhoest

Kinkhoest is een bacteriële infectie

Kinkhoest wordt veroorzaakt door een bacterie (Bordetella Pertussis). Deze bacterie zit in het slijmvlies van de ademwegen en scheidt daar gifstoffen af. Er ontstaat taai slijm en er treden hoestbuien op. Besmetting gaat via uitgehoeste speekseldruppeltjes. Kinkhoest is het meest gevaarlijk voor hele jonge baby’s.

Symptomen zoals: ernstige hoestbuien of een milde vorm 

Kinkhoest begint vaak met een lichte hoest, verkoudheid of koorts dat 1-2 weken duurt. Daarna is er een periode van 2-3 weken met typische en soms heftige hoestbuien, waarbij er soms gespuugd wordt. In het derde stadium wordt er nog veel gehoest met slijmvorming. Deze fase van genezing duurt 4-8 weken.

Vaak maken kinderen, en zeker volwassenen, kinkhoest in een milde vorm door. Dit geldt voor zowel gevaccineerden als ongevaccineerden. De diagnose wordt zeer vaak niet gesteld. Men schat dat er jaarlijks 6,6% van de bevolking kinkhoest heeft (met of zonder verschijnselen).

Besmettelijk: binnen een straal van 3 meter

Kinkhoest is vanaf de eerste symptomen tot 4 weken erna besmettelijk. De besmetting vindt vooral plaats binnenshuis/-kamers. De incubatieperiode (van besmetting tot ziek worden) duurt twee weken.

Het vermoeden bestaat dat kinkhoest-antistoffen van de moeder, geen bescherming bieden tegen kinkhoest bij de baby. Alle (gevaccineerde en ongevaccineerde) kinderen en volwassenen kunnen de kinkhoestbacterie onder de leden hebben en dus verspreiden. Kinkhoest komt regelmatig als epidemie voor in Nederland. Maatregelen zoals vaker vaccineren hebben er niet toe geleid dat dit verdwijnt of minder wordt.

Het allerbeste advies: Houd de eerste zes levensmaanden alle hoestende kinderen en volwassenen op een ruime afstand van de baby, minimaal 3 meter.

Wat gebeurt er als je baby kinkhoest heeft?

Baby’s onder de drie maanden worden meestal opgenomen in het ziekenhuis om ze goed in de gaten te houden. Er bestaan antibiotica tegen de kinkhoestbacterie, alleen het nut ervan moet worden afgewogen. Het vermindert de hoestbuien namelijk niet en de kinkhoestperiode duurt even lang. Wel kan het de besmettelijkheidsduur verkorten. Stel dat er in het gezin een baby of zwangere vrouw is, dan kan de bescherming van diegene een reden zijn voor de antibiotica kuur.

De reguliere geneeskunde past verder geen therapie toe. Alternatieve geneeswijze richt zich op de ondersteuning in het ziekteproces.

De gevaarlijkste complicatie van kinkhoest was vroeger longontsteking. Andere mogelijke complicaties van kinkhoest zijn ademnood, stuipen en hersenbeschadiging. Sinds antibiotica, hygiëne en een betere weerstand zijn er nagenoeg geen sterfgevallen meer (maximaal 0-1 per jaar, de afgelopen 10 jaar).

Hoe zit het met de kinkhoestvaccinatie bij kinderen?

Volgens het reguliere vaccinatieprogramma krijgen baby’s 4x een kinkhoest vaccinatie aangeboden (de combinatie DKTP injectie) en 1x een herhaal vaccin op vierjarige leeftijd (DKTP). In de hoop kinkhoest te voorkomen op meest risicovolle leeftijd (hele jonge baby’s), wordt er gestart met vaccineren vanaf 2 maanden oud.

Bijwerkingen van de kinkhoestvaccinatie

In de bijsluiter worden de volgende mogelijke complicaties genoemd van de kinkhoestvaccinatie. Binnen 48 uur kunnen optreden: roodheid, zwelling en pijn op de plaats van injectie. Verder: koorts, buitensporig huilen, braken, diarree, verminderde eetlust en rusteloosheid. Huidontsteking, hoesten, bronchitis, infectie van de bovenste luchtwegen, middenoorontsteking, ademhalingsstoornis. In zeldzame gevallen zijn ernstige reacties zoals collaps (bewusteloosheid) of convulsie (stuiptrekkingen) waargenomen. Andere vervaardigers van het kinkhoestvaccin noemen meer bijwerkingen: hersenschade, shock, convulsies, trombocytopenie, collaps, zenuwaandoeningen, autisme, apneuperioden, en wiegendood (SIDS).

Bescherming tegen kinkhoest na vaccinatie

Volgens het Ned. Handboek voor JGZ,1996 geven kinkhoestvaccinaties pas enige tijd na de derde vaccinatie (op de leeftijd van 4 maanden) voldoende immuniteit.

Ben je levenslang beschermd tegen kinkhoest (na doormaken ziekte of na vaccineren)?

Het doormaken van kinkhoest (zonder vaccinatie) geeft geen levenslange immuniteit. Door het verloop van de ziekte onder kinderen, worden volwassenen “geboost”. Die worden dan een beetje ziek en maken weer nieuwe, beschermende antistoffen aan.

De kinkhoestvaccinatie geeft echter ook geen levenslange immuniteit. Ook hier geldt dat een booster nodig is, zoals een herhaalvaccinatie.

De kinkhoestvaccinatie in de zwangerschap 

Kinkhoest is dus voornamelijk risicovol bij kleine baby’s. En er wordt gestart met vaccineren vanaf 2 maanden oud. Om de tijd tussen 0 en 2 maanden te overbruggen is er nu een zwangerschapsvaccinatie op de markt. Maar is het voorkomen van kinkhoest daardoor nu echt mogelijk? En is het wel veilig?

Is het mogelijk om kinkhoest te voorkomen met vaccineren tijdens je zwangerschap?

Zoals je hierboven hebt gelezen, geeft zowel het doormaken van kinkhoest als het krijgen van een kinkhoestvaccinatie géén levenslange immuniteit. Daarnaast geven moeders geen specifieke kinkhoest bescherming (antistoffen) door tijdens de zwangerschap (zoals bij bepaalde andere ziektes wel het geval is).

Hoe zit het met kinkhoest antistoffen na vaccineren?

Als je de kinkhoestvaccinatie in de zwangerschap krijgt, maakt je lichaam antistoffen aan. Deze antistoffen komen via de navelstreng bij de ongeboren baby. Als de baby geboren is zijn er dus antistoffen in zijn lichaam aanwezig. Het RIVM denkt hierdoor 100 van de 128 ziekenhuisopnames vanwege kinkhoest bij kinderen jonger dan 5 maanden te voorkomen. Critici vragen zich af of de aanwezigheid van deze antistoffen voldoende is en daadwerkelijk bescherming biedt.

Zijn wij zwangeren nu het proefkonijn?

Vaccineren van baby’s van 2 maanden oud wordt nu in de praktijk getest vanaf 2001. Maar de (negatieve en positieve) effecten van vaccineren tijdens een zwangerschap moeten nog blijken. Dit doen we pas sinds 2017 in Nederland. En aangezien effectiviteitsstudies verboden zijn op zwangeren en baby’s, moet het maar uit de praktijk blijken. Je bent in feite een proefkonijn als je je nu laat vaccineren tijdens je zwangerschap.

Meer verdieping? Op de richtlijnen kinkhoest vaccinatie vind je de informatie voor professionals. Met daarin de geregistreerde (combi) vaccins. En tevens de ingrediëntenlijst.

Stel dat het werkt, is het dan ook veilig?

Valt een kinkhoestvaccinatie in de zwangerschap onder de geneesmiddelen? Daarover verschillen de meningen. Feit blijft dat zowel medicijnen als vaccinaties altijd mogelijke bijwerken bevatten. Een van de moeilijkste punten voor vaccinatietwijfelaars is dan ook die weegschaal. Hoe groot is het risico op de mogelijke schadelijke gevolgen van de ziekte VS hoe groot is het risico op de mogelijke bijwerkingen van de vaccinatie.

Wat zijn de mogelijke bijwerkingen van de kinkhoestvaccinatie (in de zwangerschap)

Lareb is de officiële organisatie voor het melden van bijwerkingen na vaccinaties. Zoals bij alle inentingen kunnen er milde bijwerkingen zijn zoals slaperigheid, hoofdpijn en plaatselijke reacties zoals roodheid, zwelling en pijn op de injectieplaats.

Maar ook mogelijk zijn koortsstuipen, verkleurde armen of benen, collaps reacties (wegrakingen), breath holding spells (bewustzijn verliezen), huidafwijkingen, reacties bij verminderde afweer. Zeer zeldzame bijwerkingen die kunnen voorkomen bij verhoogde gevoeligheid zijn: acuut allergische (anafylactische) reacties en tekort aan bloedplaatjes.

(Note: over bijwerkingen bij de baby in je buik door deze vaccinatie heb ik niks kunnen vinden. Is dat niet onderzocht of zijn die er niet? Het vaccin voor kinderen en zwangeren is overigens gelijk. Geldt dat voor de bijwerkingen ook?)

Welke kinkhoest vaccinatie krijg je als zwangere?

Er bestaat geen los vaccin alleen voor kinkhoest. Als je je in de zwangerschap wilt laten inenten tegen kinkhoest, krijg je dus altijd een combinatie vaccinatie toegediend. De combinatie bestaat uit: kinkhoest, difterie en tetanus, en afhankelijk van het vaccin ook polio). Zijn deze inentingen en (hulp)stoffen eigenlijk ook nodig? Brengen ze juist meer veiligheid of meer mogelijke risico’s met zich mee?

Waar vind je meer informatie over de kinkhoestvaccinatie in de zwangerschap?

RIVM, NVKP en Lareb

Wil je meer lezen over dit onderwerp? Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) is een overheidsinstelling en zet zich in voor de maatschappelijke gezondheid. De NVKP (Nederlandse Vereniging Kritisch Prikken) geeft onderbouwde kritiek op vaccineren en geeft meer verdieping op de vaccinatie uitleg door het RIVM. Lareb is de officiële organisatie die gaat over de erkende vaccinatie-bijwerkingen. Er bestaat ook een homeopathische optie voor vaccineren: homeopatische profylaxe.

• RIVM: kinkhoest vaccinatie in de zwangerschap
• NVKP: informatie kinkhoest (+ dossier prenatale vaccinatie)
• Lareb.nl: vaccinatie bijwerkingen
• KVKP: Homeopathische profylaxe

(note: waarom de links zijn doorgestreept weet ik ook niet. Ze doen het in ieder geval wel. Vaccinatie informatie krijgt regelmatig een update. Typ anders gewoon kinkhoest + zwangerschap in op de websites)

Om te onthouden: momenteel krijgen baby’s 3 vaccinaties tegen kinkhoest (met 2,3,4 maanden oud). Wanneer je kiest voor vaccinatie in je zwangerschap, is een baby ook voldoende beschermd met 2 vaccinaties (3 en 5 maanden oud) tijdens zijn eerste levensjaar. Let er zelf op, dat je baby niet per ongeluk een prik teveel krijgt.

Consultatiebureau, arts, vaccinvrij, blogs en moedergevoel

Voor informatie over wel vaccineren kan je terecht bij het consultatiebureau*. Of natuurlijk bij je dokter, huisarts of kinderarts. Wil je meer weten over niet vaccineren? Raadpleeg dan de Stichting Vaccin vrij over de geschiedenis van vaccineren en wat je kunt doen als je besluit om niet te vaccineren. Of de aparte pagina voor vaccineren tijdens je zwangerschap. Blogs met meningen zijn er zat als je online zoekt. Volg tot slot je moedergevoel (oer instinct). Zeker als je blijft twijfelen. Alleen op die manier kun je achter je keuze staan. Want ook hierbij geldt: er is geen goed of fout antwoord, maar wel jouw antwoord.

Lees ook: Moet je je kindje wel of niet laten vaccineren? Een lastige keuze als newby moeder”

Hopelijk brengt deze informatie je wat verder! Respectloze reacties verwijder ik, want daar heeft niemand wat aan. Aanvullingen zijn echter van harte welkom in de comments.