Over gezond zonnen & duurzame zonnebrandcrèmes

Wat houdt gezond zonnen in en welke zon adviezen geef ik als huidtherapeut? Bereken hoelang je veilig in de zon kunt zonder SPF, en over vitamine D. Enne.. hoe vind je nu een duurzame zonnebrandcrème crème die goed is voor de huid, maar óók voor het milieu?

Lees ook: Lastig: mijn beauty grenzen combineren als moeder en als huidtherapeut

Gezond zonnen VS ongezond zonnen

Over gezond zonnen zijn de meningen verdeeld. Aan de ene kant staan vrouwen die de zon vermijden en sunblock gebruiken, zodat ze niet bruin worden en rimpels of pigmentvlekken krijgen. Aan de andere kant roept men: “zon is gezond voor de vitamine D! Ga ook onbeschermd de zon in”. Maar ergens daartussen ligt de balans.

Ongezond zonnen: wat zijn de risico’s?

Ongezond zonnen is kortom: te veel, te vaak, te lang. Wanneer je huid rood begint te worden is dit een signaal: stop! En dan ben je eigenlijk al te laat, want roodheid is al een lichte verbranding. Uvb is hier vooral verantwoordelijk voor.

Een verbrande huid is al foute boel: huidverbranding = huidschade.

Bij “ongezond zonnen” zie ik meteen een verdikte, doffe huid met diepe rimpels, rode gesprongen vaatjes en pigmentvlekken voor mij. Een zonbeschadigde huid noemen wij dat als Huidtherapeut.

Wat moet je doen bij huidverbranding door zon (UV)?

Een eerstegraads verbranding ziet er (flink) rood uit en voelt warm.

Ga direct uit de zon en vermijd de zon voor een paar dagen zodat de huid kan herstellen. Koel de huid met natte doeken of gebruik een aftersun. Na 1-3 dagen gaat je huid vervellen. Droge lippen of plekjes kun je ’s avonds verzorgen met een repair crème, bijvoorbeeld Artic Sun (niet in de zon aanbrengen).

Een zwaardere zonverbranding is vurig rood en er kunnen blaren ontstaan.

Je kunt je zelfs ziek voelen met koorts en koude rillingen, misselijk of hoofdpijn. Ga direct uit de zon en vermijd de zon tot je huid hersteld is (zeker een week), bijvoorbeeld met uv-werende kleding. Koel de verbrande huid langdurige (10-15 minuten) onder lauwwarm water, bijvoorbeeld onder de douche. Drink daarbij 2-3 liter water per dag. Neem rust. Ga bij twijfel naar de huisarts. [1,2,3]

Hoe lang kun je in de zon, zonder te verbranden? (trucje)

Te weinig in de zon is ook niet goed. Je mist de vitamine D aanmaak door je lichaam. Maar ook de good vibes, het “gezonde” tintje, überhaupt het “licht” en de energie die je ervan krijgt.

Bereken hoeveel minuten jouw huid veilig in de zon kan

1. Bepaal je huidtype [4]
   Huidtype I = Deze huid verbrandt altijd en wordt niet bruin (heel lichte huid, vaak sproetjes, blond of rossig haar, vaak blauwe ogen).
   Huidtype 2 = Deze huid verbrandt meestal en wordt een beetje bruin (lichte huid, blond haar, grijze, groene of blauwe ogen).
   Huidtype 3 = Deze huid verbrandt zelden en wordt goed bruin (iets getint, donkerblond of bruin haar, meestal donkere ogen).
   Huidtype 4 = Deze huid verbrandt bijna nooit en bruint goed (getinte huid, donker haar, donkere ogen).
   Huidtype 5 = Deze huid verbrandt bijna nooit en wordt diepbruin (bruingele huid, zwart haar, donkere ogen).
   Huidtype 6 = Deze huid verbrandt nooit en is zeer donkerbruin of zwart (donkergetint, zwart haar, donkere ogen).
2. Bekijk dan bij jouw huidtype, het “zonkrachtgetal” [5]
   Huidtype 1 = zonkrachtgetal 60
   Huidtype 2 = zonkrachtgetal 100
   Huidtype 3 = zonkrachtgetal 200
   Huidtype 4, 5 (6) = zonkrachtgetal 300
3. Bekijk vervolgens de zonkracht van vandaag. De zonkracht is een maat voor de hoeveelheid ultraviolette straling (UV) in het zonlicht die de aarde bereikt.
   De zonkracht is een getal tussen de 0 en 10.
4. Vervolgens moet je jouw zonkrachtgetal delen door de te verwachte zonkracht. Het getal dat eruit komt, betekent dat je zoveel minuten onbeschermd de zon in kan.
   Bijvoorbeeld (100 ÷ 6 = 16,6). Dit betekent: je kunt 16,6 minuten onbeschermd de zon in, zonder te verbranden*.
   Dit is berekend op de “heetste” momenten tussen 12.00 en 15.00 uur. Wanneer je vroeger of later in de zon gaat, is de periode ongeveer 2x zo lang.

*Let op dit is een gemiddelde berekening en iedere huid is anders en reageert anders. Let altijd goed op je eigen huid.

Zonkrachtgetal ÷ verwachte zonkracht = …. minuten onbeschermd in de zon zonder te verbranden

Vitamine D aanmaak door de zon

Vitamine D is nodig voor een goede weerstand, voor je spieren, en voor botten en tanden. Ook belangrijk: vitamine D is van invloed op onze stemming en gevoeligheid voor stress.

Hoe kom je aan vitamine D? Vitamine D zit in vette vis, vet vlees, eieren en volle melkproducten. Maar de belangrijkste bron van vitamine D is zonlicht. Je lichaam maakt vitamine D aan, zodra je in de zon bent.

Meer over vitamine D en vis: “Info: vis in een gezond voedingspatroon (+ gezonde variaties op vis recepten)”

Kinderen tot 4 jaar, ouderen, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven, en mensen die weinig daglicht zien, hebben sneller kans op een vitamine D tekort.

Voor de meeste mensen met een lichte huid is het voldoende om dagelijks 15 – 30 minuten onbeschermd in de zon te zijn met de handen en het gezicht (armen en/of benen). 

Hoeveel vitamine D heb je nodig? Er zijn experts op het gebied van supplementen die iedereen aanraden om minimaal 2000 IE (50 microgram) te gebruiken. Een dosis van 50 tot 100 mcg per dag wordt als veilig aangeduid. In Nederland mag een supplement maximaal 25 microgram vitamine D bevatten. De toxische grens schijnt boven de 1000 microgram per dag te liggen. Een orthomoleculair werkende therapeut of arts kan je hierbij het best adviseren. [6,7,8]

Veilig zonnen regels

Gezond zonnen hangt dus af van je huidtype (hoe snel verbrand je?), en van de omstandigheden (zoals de zonkracht). Maar denk ook aan andere omstandigheden. Kom je bijvoorbeeld spierwit uit je winterse hol gekropen of loop je al een zomerlang alle festivals af en heb je inmiddels al een beschermde tintje? En, zweet of zwem je de zonnecrème snel van je huid af?

Zonregels voor bewust zonnen

1. Geniet van de zon, maar denk aan je huid.
2. Laat je huid langzaam wennen aan de zon. Je huid maakt een huideigen “beschermlaag” aan tegen de zon (pigment).
   Bereken hoelang je onbeschermd in de zon kunt (zonkrachtgetal, hierboven). Maak vanaf de lente dagelijks een wandelingetje binnen deze tijd, zonder zonnebrandcrème.
3. Dit onbeschermde wandelingetje zorgt ook voor voldoende vitamine D aanmaak.
   Vitamine d kun je ook innemen door middel van supplementen.
4. Wees bewust dat tussen 12.00 en 15.00 uur de zon het sterkst is. Het zonkrachtgetal is wel hierop berekend, maar smeer je na jouw eigen “veilige” tijd, in met SPF.
5. Ga je langdurig in de zon (zomer, vakantie)? Smeer je – na dat stukje “bloot” zonnen – ook regelmatig in. Ook in de schaduw of door de wolken heen kun je verbranden. En op het water helemaal.
   Smeer een voldoende dikke laag. Om het effect van de geclaimde zonbeschermingsfactor (SPF) te behalen, moet je 2mg crème per vierkante cm huid aanbrengen. Da’s voor je knar een halve theelepel.
6. Bescherm je ogen tegen uv-straling met bijvoorbeeld een zonnehoed of uv-werende zonnebril.

Zon risico bij bepaalde parfums of cosmetica

Pas ook op met het aanbrengen van bepaalde parfums of cosmetica, wanneer je de zon in gaat. Sommige stoffen kunnen op je huid reageren door de zon, en kunnen rode vlekken, blaasjes en bultjes veroorzaken. Dit noem je een “fototoxische” of “fotosensitieve” reactie.

Voorbeelden zijn: bergamot, citrus, ginger, grapefruit, lavendel, limoen, mandarijn, rozemarijn, sinaasappel en tea tree.

Zon risico bij bepaalde geneesmiddelen

Daarnaast kunnen ook bepaalde geneesmiddelen de huid gevoeliger maken voor zon (uv) licht. Ook hier kan je huid extra snel verbranden, of gevoelig reageren op zonlicht met bultjes of vlekken.

Voorbeelden zijn: bepaalde acne medicijnen, antibiotica, antidepressiva, antifungale medicijnen, antihyperglycemische medicatie, antimalaria, antipsychotica, anxiolytica, chemotherapeutica, diuretica en cardiale medicatie. [9]

TIP: Hoe zoek je op of jouw medicijn je huid (over)gevoelig maakt voor zonlicht? Ga naar farmacotherapeutisch kompas en zoek de informatie over je medicijn op. Zoek door de tekst heen (trucje: met “control+F” op je toetsenbord) en typ “foto” in de zoekbalk. Zoek dan naar de woorden “fototoxisch”, “fotosensitiviteit” of “fotosensibel” tussen de bijwerkingen. Je ziet of je kans hebt op deze bijwerking (en hoeveel procent kans).

Gezond zonnen & kinderen

Een babyhuid is 4 tot 5 x dunner, en meer “open”, ten opzichte van de volwassen huid. Daarnaast maakt de babyhuid nog geen beschermend pigment aan. [10] Houd je baby de eerste 6 maanden sowieso uit de zon. En gebruik anders een hoge zonbeschermingsfactor (SPF 50), speciaal voor baby’s. Smeer ook een voldoende dikke laag.

Voorbeeld zonnebrandcrème voor baby’s

Green People Organic Children Sun Lotion SPF30 150 ml	– UVA & UVB bescherming – 100% minerale filters: alleen Titanium (wel nano) – geen alcohol, parfum, parabenen en fenoxyethanol – bioplastic verpakking (suikerriet)
Naïf Sunscreen SPF50 100 ml	– UVA & UVB bescherming – minerale UV filters op basis van zinkoxide – geen nano, oxybenzone – met olijfolie, kokosolie en zonnebloemolie – bioplastic verpakking (suikerriet)
Weleda Baby & Kids Sun SPF50 150 ml	– UVA & UVB bescherming – minerale UV filters op basis van titaandioxide – geen nano deeltjes – met bio kokosolie en zonnebloemolie – parfum-vrij
Attitude Little Ones SPF30 150 ml	– UVA & UVB bescherming – minerale filter zinkoxide, zonder titaniumdioxide – geen nano deeltjes – met bio kokosolie en zonnebloemolie – Verpakking van gerecycled HDPE#2 plastic.
wordt nog verder aangevuld.. en suggesties zijn welkom.

Baby huid beschermen tegen de zon

• Vermijd zon de eerste 6 maanden (tot 1 jaar)
• Bescherm met SPF 50
• Smeer voldoende dik
• Vergeet niet het koppie bovenop, tussen de dunne haartjes
• Gebruik een zonnehoed voor baby’s en eventueel een uv-zonnebril
• Er bestaat ook uv-werende baby kleding
• Of speciale uv-doelen door de kinderwagen en autostoel.

Zorg dus vooral dat de baby- en kinderhuid niet verbrand. Elke keer als de huid verbrandt, beschadigt het DNA onherstelbaar. En hoe vaker je verbrandt, hoe groter het risico op huidkanker. Als je tijdens de kinderjaren vaak bent verbrand, vergroot dit de kans op huidkanker op latere leeftijd. [11, 12]

Kinderhuid beschermen tegen de zon

Iets oudere kinderen spelen relatief veel buiten, ze bouwen dan ook sneller een “huideigen” beschermlaag (pigment) op. Toch is juist de kinderhuid ook kwetsbaarder. Gebruik de volgende tips bij iets oudere kinderen.

• Smeer je kind een halfuur voor het naar buiten gaan in met een zonnebrandcrème met minimaal factor 30.
  Smeer voldoende dik en kies een crème in plaats van spray (ook tegen inademen van schadelijke stoffen). Vermijd parfum in de crème en zoek naar minerale filters, deze kun je herkennen aan ingrediënten als zinkoxide of titaniumdioxide.
• Neem een zonbescherming die beschermt tegen zowel UVA als UVB.
• Herhaal het insmeren elke 2 uur.
  of vaker afhankelijk bij transpiratie, zwemmen, etc.
• Houd kinderen tussen 12 en 15 uur zo veel mogelijk uit de zon. Las dan lekker een lunchpauze binnen in, of maak een schaduwplek.

Ook leuk: “Leuke kinderspelletjes in de tuin en onder de parasol”

Duurzame zonnebrandcrèmes

Hoe zit het met uv-stralen?

De straling van de zon is onzichtbaar en heeft verschillende golflengtes. UVA en UVB bereiken de huid. Ze zorgen o.a. voor het bruine kleurtje. En dit pigment is de “natuurlijke” zonbescherming van je huid. Teveel uv schaadt echter de huid, en kan huidkanker veroorzaken. Verder is de sterkte van de zon is afhankelijk van de plaats waar je je op de aarde bevindt. Zo is de zon dichter bij de evenaar sterker.

Verschillende uv-straling van de zon

• UVA straling: deze dringt het diepst in de huid.
• UVB straling: deze straling verbrandt de huid.
• UVC straling: wordt in de ozonlaag geabsorbeerd en bereiken de aarde niet.

Bescherm de huid tegen de zon

Een zonbeschermingscrème – of anti-zonnebrandcrème – bestaat uit een crème met daarin zonbeschermende filters. De soort en aantal filters bepalen de zonbeschermingsfactor (SPF). Zonnebrandcrème beschermt dus tegen schadelijke uv-straling.

SPF = De zonbeschermingsfactor. Stel dat jouw huid normaal gesproken na 15 minuten rood begint te worden, kun je deze tijd vermenigvuldigen met de SPF die je gebruikt. Met SPF 20, ben je dus in theorie 20x die 15 minuten beschermd.

Hoe werkt zonnebrandcrème precies?

In het stukje bovenaan heb je jouw eigen zonkrachtgetal berekend. Hiermee kun je elke keer, aan de hand van de zonkrachtwaarde van die dag, berekenen hoe lang je dan onbeschermd in de zon kunt.

Deze tijd kun je verlengen door je in te smeren met een (natuurlijke) zonnebrandcrème. Hoe hoger de beschermingsfactor, hoe langer je in de zon kan. De tijd die je onbeschermd in de zon kan, moet je namelijk vermenigvuldigen met de beschermingsfactor. Een zonnebrandcrème bevat een factor (SPF).

Tips bij het gebruik van anti zonnebrandcrème

• Kies een zonnecrème met uva en uvb bescherming
• Vaker smeren is veiliger, dan in 1x een hogere factor te kiezen. De crème zweet of zwem je er (ongemerkt) eerder af.

Welke ingrediënten zitten er in zonnebrandcrème?

Naast de SPF zitten er nog meer ingrediënten in je zonnecrème. Nuttige stoffen zoals anti-oxidanten (hopelijk), hulpstoffen om de crème te maken (gewoon nodig) én (het liefst dus geen) stoffen die je liever wilt vermijden.

• Een filter (SPF)
• Anti-oxidanten en verzorgende ingrediënten (hopelijk)
• Hulpstoffen voor de crème (en geen schadelijke stoffen)

En vergis je niet.. alle crèmes komen ook in de zee. Alle strandgangers.. elke keer weer. Dan zijn biologisch afbreekbare ingrediënten ineens een stuk belangrijker. Sofie schreef een mooi artikel over zonnefilters en koraal.

Ingrediënten om te vermijden in anti-zonnebrandcrèmes

Parfum en alcohol. Vermijd deze stoffen in de zonnebrandcrème. Parfum kan in sommige gevallen dus juist extra irritatie geven met zon. Alcohol droogt je huid extra uit. Als er alcohol in zit, wat soms moet, dan liever de zachte alcoholen zoals: butylene glycol, cetyl alcohol, cetearyl alcohol en lauryl alcohol.

Welke verschillende type zonnebrandcrèmes bestaan er?

Filters zijn dus de werkzame stoffen in de zonnecrème die je huid beschermen tegen zon (uv stralen). Er zijn verschillende soorten.

1. Natuurlijke filters

Bij natuurlijke filters kun je de SPF niet goed meten, daarom zijn ze minder populair. Op “A Healthy Life” lees je meer over natuurlijke vormen van zonbescherming. “Het Kan Wel” zet ook een aantal natuurlijke zonnebrandcrèmes op een rij.

Natuurlijke filters zijn bijvoorbeeld wortelzaad olie, tarwekiem olie, avocado olie.

Tip: bescherm je huid ook van binnen uit tegen de zon, met voeding(ssupplementen) zoals vitamine c, vitamine e, carotenoïden, alpha-lipoïnezuur, co-enzym Q10 en seleen.

2. Fysische filters (mineralen zonnebrandcrème)

De fysische filters leggen een weerkaatsend laagje op je huid. Dit is dat typische – irritante – witte waasje op je huid. Omdat het op je huid ligt, geeft het eigenlijk nooit irritatie. Al kan je huid soms wel verstoppen (acne) omdat de crème vet is. Na het opsmeren ben je meteen beschermd.

Fysische filters in zonnebrandcreme: titaniumoxide en zinkoxide.

3. Nano techniek in zonnecrème “nano filters“

Zink oxide en titanium oxide zijn veilige filters. Tegenwoordig bestaan deze ook als “nano techiek”. Hele kleine mini deeltjes. Voordeel: geen witte waas. Nadeel: nog onbekend over de mogelijke gevolgen. Nanodeeltjes kunnen namelijk sneller in je bloedbaan komen.

4. Chemische filter (synthetische filters)

Deze trekken in de huid. Hier absorberen ze de uv-straling. Sommige kunnen huidirritatie veroorzaken of opgenomen worden in het lichaam (en de bloedbaan). Werkt pas 30 min. na het opsmeren.

Chemische filters in zonnebrandcreme: PABA, benzophenone, cinnamaten, kamfer- en methaanverbindingen (oxybenzone, octyl methoxycinnamate, octocrylene en avobenzone.

En hoe zit het dan met vrije radicalen en anti oxidanten?

Vrije radicalen zijn kleine agressieve en schadelijke deeltjes in de huid. Ze ontstaan door simpelweg lucht in te ademen, maar óók door zon (uv straling), gifstoffen uit het milieu en door stress. Ze veroorzaken sneller huidveroudering, huidkanker en allerlei andere narigheid.

Anti-oxidanten (zoals vitamines) zijn de goede jongens die je kunt inzetten tegen het bestrijden van vrije radicalen. De bekendste anti-oxidanten zijn vitamine C (ascorbinezuur) en vitamine E. [12]

Eet (en smeer) anti-oxidanten zoals vitamine C en E. Zij maken de huid sterker door het “opvangen” van vrije radicalen (de veroorzakers van huidveroudering en huidkanker). Vitamine C zit bijvoorbeeld in rode paprika’s, sinaasappels en kiwi. Ook in aardappelen. En vitamine E zit o.a. in zonnebloempitten, hazelnoten, pijnboompitten, amandelen en paranoten.

Bruin zonder zon?

Tot slot kun je zelfbruinende lotion, zoals vegan zelfbruiner van Derma met onder andere amandelolie gebruiken als je een bruin kleurtje zonder zon wilt. Ik vind het zelf ideaal, na twee dagen smeren zie je goed resultaat maar het is erg mooi subtiel. De kleur wordt op de huid aangebracht met DHA, dat is gebaseerd op natuurlijke plantaardige grondstoffen.

Lees ook: “Review Derma huidverzorging (zelfbruiner + babyhuid pakket vegan)”

Conclusie gezond zonnen & welke zonnebrandcrème?

Gezonde zonnen: Zonder SPF in de zon, heeft bij de gezonde (volwassen) huid absoluut voordelen. Met het zonkrachtgetal kun je voor jezelf concreet berekenen hoelang je veilig in de zon kunt voor de aanmaak van je vitamine D, zonder een zonnebrandcrème. Ga je daarna langdurig de zon in, dan beschermt een zonnebrandcrème tegen de schadelijke effecten van de zon.

Houd baby’s uit de zon, wees bij de kinderhuid extra voorzichtig en let bij parfum en geneesmiddelen erop dat de stoffen je huid niet overgevoelig maken voor zonlicht.

Welke zonnebrandcrème: Fysische filters (titaniumoxide en zinkoxide) zonder nano-techniek, hebben mijn persoonlijke voorkeur. De beste zonnebrandcrème bevat daarbij geen parfumstoffen en geen alcohol (met uitzondering van een paar “zachte” alcoholen). Stoffen die een zonnebrandcrème extra goed maken zijn anti-oxidanten zoals vitamine C en E. Voor huidverzorging van binnenuit, kun je ook voedingsmiddelen met anti-oxidanten eten. Tot slot voor het juiste effect liever regelmatig bijsmeren, dan alleen 1x een hoge factor.

Challenge: bereken hoeveel minuten jouw huid vandaag veilig in de zon kan zonder te verbranden. en Q: Ben jij in het algemeen genoeg buiten voor je vitamine D aanmaak door zon, denk je?

Laatste update: juni 2021. Afbeeldingen: Pixabay. Disclaimer: dit zijn algemene huid- en zonadviezen. Wees extra voorzichtig bij pigmentstoornissen en bij huidaandoeningen of het gebruik van medicijnen waarbij je huid lichtovergevoelig wordt/is. Bij twijfel raadpleeg een huidtherapeut, arts of dermatoloog.

Bronnen: [1] https://www.rodekruis.nl/ehbo-wat-te-doen-bij/zonnebrand/ [2] https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/zonnebrand-zonverbranding/ [3] https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/zonnebrand-zonverbranding/ [4] https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/huidtypen/ [5] https://odiezon.nl/zonkracht-en-huidtype [6] https://www.kwf.nl/kanker-voorkomen/zon-uv-straling-en-huidkanker/zon-en-vitamine-d [7] https://www.klassiekehomeopathie.nl/vitamine-d/ [8] https://www.klassiek-homeopaat.info/vitamine-d-kanker [9] http://www.med-info.nl/Afwijking_DERMATOLOGIE%20-%20Zon%20-%20fotosensitiviteit.html [10] https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/babyhuid [11] https://www.kwf.nl/kanker-voorkomen/zon-uv-straling-en-huidkanker/de-zon-en-huidkanker [12] https://www.kwf.nl/kanker-voorkomen/zon-uv-straling-en-huidkanker/zonnetips/insmeren-en-kinderen [13] https://www.ivg-info.nl/voedingssupplementen/antioxidanten/, Huidtherapie Zoetermeer